خواندنی
سه شنبه29 اسفند 1402     Tuesday, March 19, 2024
1398/10/17
گروه :
کدخبر :
26992
2200
چاپ :

سیمرغ

در شاهنامه از سیمرغ و یا همان «پزشک» همگان در قالب رمز، سخن بسیار است: در پروراندن زال، زادن رستم فرزند زال از رودابه و نیز درمان رستم و رخش در نبرد با اسفندیار.

در شاهنامه از سیمرغ و یا همان «پزشک» همگان در قالب رمز، سخن بسیار است: در پروراندن زال، زادن رستم فرزند زال از رودابه و نیز درمان رستم و رخش در نبرد با اسفندیار. البته باید دانست که  نه تنها در این باره ؛ بل در بسیاری موارد سخن در شاهنامه به رمز است یا به گفتهی  شاه نامه: 1
  تو این را دروغ و فسانه مدان               به یکسـان رَوِشنِ زمـانه مـدان
   از او هرچه اندر خـورد با خرد               دگــر بر ره رمــز معنــی بــرد
در اوستا در رشن یشت ـ بند 17، با روشنی کامل به سیمرغ و خویشکاری (وظیفه) سی مرغ و جایگاه او ؛ (البته در قالب رمز)، اشاره میگردد. سیمرغ (پزشکهمگان) بر بالای درختی آشیان دارد که در بر دارندهی همهی گیاهان دارویی و درمانبخش است وپزشک همگان میباشد: 2
ای رشن اشون:
اگر تو بر بالای درختی باشی که آشیانهی سیمرغ در آن است و در میان دریای فراخکرت برپاست ـ درختی که در بردارندهی داروهای نیک و داروهای کارگر است و پزشک همگان خوانندش.
در دنبالهی  آن می خوانیم: 3
و این در ختی است که بذر همهی گیاهان در آن نهاده شده است.
در باور ایرانیان کهن، در سههزارهی  دوم از گاهشمار 12 هزارسالی، پس از بیهوش شدن اهریمن، اورمزد آفرینش گیتی را آغاز میکند و در ششگاه (شش گاهانبار)، آسمان، آب، خاک، گیاه، جانور و سرانجام  انسان  را میآفریند. در آفرینش گیاهان آمده است : 4
پیشنمونهی  گیاه، گیاهی است به صورت یک شاخه، در برگیرندهی  همهی  گیاهان عالم.
چنانکه اشاره شد،  این معنا در رشن یشت ـ بند 17، آشکارا به چشم میخورد. از سوی دیگر در گرشاسبنامهی  اسدی توسی، در بارهی  جایگاه سیمرغ آمده است: 5
    همان جای دیدند کوهی سیاه              گرفته سرش راه بر چرخ و ماه
و بر چکاد این کوه و بر فراز در خت تناوری، آشیان سیمرغ است:
    درختی گشن شاخ، بر شاخِ کوه         ز انبـوه شاخـش، ستـاره ستوه
همچنین در گرشاسبنامه نیز بدین معنی که سیمرغ بر فراز درختی آشیانه دارد که همهی  گیاهان دارویی و نیک را در بر دارد، اینگونه اشاره رفته است: 6
     چو باغی روان در هوا سرنگون           شکفته درختان در او، گونهگون
در این جا نیز سخن بر سر همان درختی است که «در بر دارندهی  همهی  داروهای نیک و داروهای درمانبخش است».
در گرشاسبنامه، دو نماد «کوه» و «درخت» ( پزشک یا پزشک همگان) به چشم میخورند که به مانند رشن یشت، گرداگرد آن را دریا فراگرفته است.
در فرامرزنامه نیز از سیمرغ سخن رفته است.7 در فرامرزنامه از سه نماد یعنی «کوه»، «درخت» و «دریا» یاد شده است ؛ جایگاه آنان، آمیختهای است از گفتهی  رشن یشت، شاه نامه و گرشاسبنامه.
همچنین در بهرام یشت در کردهی سیزدهم ـ بندهای 35 و 36، از توانمندیهای سیمرغ سخن رفته است: 8
35
آنگاه اهورامزدا گفت: پری از مرغ وارغنی بزرگ شهپر بجوی و آن را بر تن خود بپساو و بدان پر [جادوی] دشمن را ناچیز کن
36
کس که استخوان یا پری از این مرغ دلیر با خود داشته باشد، هیچ مرد توانایی او را از جای بدر نتواند برد و نتواند کشت.
آن پرمرغکانمرغ، بدان کس پناه دهد و بزرگ واری و فر بسیار بخشد.
 هم چنین در کردهی  پانزدهم ـ بند 41 از بهرام یشت میخوانیم: 9
... بشود که پیروزی و فر [بهرام] این خانه و گلهگاوان را فرا گیرد؛ همان سان که سیمرغ و ابر بارور،کوه ها را فرا گیرد.
سیمرغ (یا پزشک همگان یا نماد دارو و درمـان) در زبان اوستایی «سئن» یا «مرغوسن» و در زبان پهلوی «سن مورو» است «مورو» در زبان پهلوی برابر مرِغوِ در اوســتاست و «مرغ» در زبان فارسی. بدینسان «سین مورو» پهلوی به سیمرغ (سی کوتاه شدهی  سین) در زبان فارسی درآمده است که آن را سی رنگ نیز مینامند.
استاد دکتر ذبیح الله صفا به درستی اشاره میکنند: 10
وجود درخت هرویسپتخمه یا درخت سئن که همهی  داروها و گیاهها از آن پدید میآید، لابد در ایجاد این فکر که سیمرغ پزشک چیره دستی بود و دو بار (برای رودابه و رستم) داروهای موثر دارد، دخالتی دارد... 
سیمرغ در شاهنامه و اوستا و ادبیات پهلوی موجودی خارقالعاده و عجیب است و در شاهنامه او را همواره چون یکی از عاقلترین افراد آدمی صاحب فکر و تدبیر مییابیم.
در برهان قاطع در بارهی  سیمرغ  آمده است: 11
سیمرغ به معنای حکیمی است که زال در خدمت او، کسب کمال کرد.
در فروردین یشت ـ بند 126 از خاندانی به نام «سین» یاد میشود. مادر رودابه همسر زال «سین دخت» یا «پزشک دخت» نام دارد و ابن سینا، نه پدرش و نه نیایش نام «سینا» داشت؛ بلکه «سینا» اشاره به «سئن» به معنای پزشک است و این چنین است نام سینوهه پزشک افسانهای سرزمین مصر.
 

دیدگاه کاربران

مخاطبان گرامی، برای انتشار نظرات لطفا نکات زیر را رعایت فرمایید :

  1. نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  2. نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
  3. نظرات پس از ویرایش ارسال می‌شود.
دیدگاه شما ثبت شد
مطالب پیشنهادی
خواندنی

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به ماهنامه خواندنی می باشد.